Johann Jakob Froberger | pl

Johann Jakob Froberger (ur. 18 maja 1616 w Stuttgarcie, zm. 7 maja 1667 w Héricourt) - niemiecki kompozytor epoki baroku, wirtuoz instrumentów klawiszowych, organista. Uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów muzyki na instrumenty klawiszowe przed Bachem.

Johann Jacob Froberger był uczniem Frescobaldiego oraz organistą na dworze austriackim. Dzięki swoim podróżom nawiązał kontakty z włoskimi, angielskimi i francuskimi twórcami muzyki lutniowej i klawesynowej. W jego suitach mamy do czynienia z połączeniem stylu o swobodnym układzie i subtelnym agrements (charakterystycznego dla francuskich tańców)ze śmiałą harmoniką (charakterystyczną dla muzyki włoskiej).

Toccaty Frobergara wykazują związki stylistyczne z utworami Frescobaldiego,jednak różni je rozbudowana architektonika,pomysłowa chromatyka oraz fantazyjny,kanciasty rysunek figuracyjny toccat Frobergera. Cenił je szczególnie J. S. Bach, a także inni kompozytorzy dla których utwory te stanowiły wzór przez długi czas. Froberger tworzył również krótkie toccaty-alla levatione- które były przeznaczone na potrzeby liturgii i były pozbawione odcinków fugowanych(zwykle występujących w zakończeniu toccat klawesynowych).

Canzony i ricercary klawesynowe i organowe cechuje przejrzysta budowa formalna.Obserwujemy tu połączenie 2 nurtów: 1. rapsodycznego kształtowania canzony wariacyjnej(Frescobaldi) 2. duża 3- 4- lub 5-głosowa forma(ustalona przez Sweelincka) Utwory te cechuje równomiernie płynąca polifonia,która przyczyniła się do ujednolicenia kontrastujących części.Tematy zyskują wyrazisty kształt dzięki temu,że są utrzymane w stylu bel canto.Poszczególne części różnicują kontrasty metryczne,zaś wiąże w całość technika wariacyjna.Występują tu formy fugowane,charakterystyczne dla środkowego baroku.Frobeger w canzonach i ricercarach wprowadzał tematy żywe,zaś w capricciach i fantazjach tematy wokalne lub abstrakcyjne(heksachord).

Utwory taneczne na klawesyn i klawikord. Tu Froberger przejął swobodne wzory suity francuskiej(nie miała ona jeszcze ustalonej liczby i rodzajów tańców;gigue nie wchodziła w jej skład jako integralna część). Suity Frobergera miały 3podstawowe części:allemande,courante i sarabande.Niektóre z nich stanowiły zapowiedź późniejszej 4-częściowej formy,jednak następstwo części różniło się od późnobarokowej formy suity(jeśli u Frobergera występowała gigue,to była ona częścią środkową,a nie jak w późnym baroku częścią zamykającą cykl).W pośmiertnie wydanym cyklu(1693) gigue pojawia się jako część ostatnia w suicie.Froberger raczej stronił od komponowania suit wariacyjnych,dopuszczając modyfikacje rytmiczne w allemande i courante. Faktura suit klawesynowych Frobergera opiera się na stylu o swobodnym układzie głosowym,typowym dla francuskiej muzyki lutniowej-style brise. .