Terry Gilliam | pl

Terry Gilliam, Terence Vance Gilliam (ur. 22 listopada 1940 w Minneapolis, USA) – amerykański reżyser i scenarzysta filmowy oraz jeden z członków Monty Pythona.

Początek kariery Terry'ego Gilliama łączy się z twórczością w "Latającym cyrku Monty Pythona", gdzie tworzył krótkie animacje będące kolażem różnego typu dzieł malarskich, fotografii i własnych prostych grafik. Okazjonalnie brał także udział w skeczach Monty Pythona jako aktor. Epizody z jego udziałem trwały zazwyczaj kilka sekund. Wraz z członkami Monty Pythona podejmował się także reżyserowania filmów fabularnych. Gilliam zasłynął również dzięki wyreżyserowaniu kilku nagradzanych filmów, takich jak "Time Bandits" (1981), "Brazil" (1991), "12 Małp" (1995), oraz "Las Vegas Parano" (1998). Jako jedyny z "Pythonów" nie urodził się w Anglii, ale otrzymał obywatelstwo angielskie w 1968 r.

Gilliam urodził się w Medicine Lake w Minnesocie. Był synem Beatrice i Jamesa Hall Gilliam (James był podróżnym sprzedawcą kawy Folgers, później zmienił pracę i zaczął pracować jako stolarz). Cała rodzina przeniosła się do Panorama City w Californii w 1952 r. z powodu zapalenia płuc siostry Gilliama. On sam uczęszczał do szkoły Birmingham High School, gdzie został wybrany przewodniczącym klasy. Podczas studiów odkrył Mad magazine, wydawany przez Harvey'a Kurtzmana, co wpłynęło na jego póżniejszą twórczość. Uczęszczał do Occidental College, początkowo studiując fizykę, później zastępując ją sztukami pięknymi, kończąc jednak politologię. Gilliam współtworzył uczelniany magazyn Fang (stał się jego wydawcą,) będący hołdem dla Kurtzmana, któremu zresztą wysyłał kopie magazynu. Będąc wciąż w college'u, Gilliam stał się członkiem bractwa Sigma Alpha Epsilon. Po ukończeniu szkoły, pracował w agencji reklamowej, zanim Kurtzman nie zaoferował mu pracy w Help! magazine. Gilliam ożenił się z brytyjską charakteryzatorką i dizajnerką Maggie Weston w 1973 r. Pracowała nad odcinkami Latającego Cyrku Monthy Pythona, wielu filmach Pythona i produkcjach Gilliama aż do filmu "The Adventures of Baron Munchausen". W 1968r, Gilliam otrzymał obywatelstwo angielskie i posiadał je wraz z amerykańskim przez następne 38 lat. W styczniu 2006 r. zrzekł się obywatelstwa amerykańskiego. W wywiadzie dla Der Tagesspiegel opisał to jako protest przeciwko prezydentowi George'owi W. Bushowi, a we wcześniejszym wywiadzie dla Onion AV Club, oznajmił że było to również spowodowane zamiarem odciążenia rodziny z dodatkowej odpowiedzialności podatkowej.

Terry Gilliam rozpoczął karierę jako animator i rysownik komiksów. W jednym z jego wczesnych opowiadań komiksowych dla Help! wystąpił członek grupy Python John Cleese. Po upadku Help!, Gilliam wyjechał do Europy, co żartobliwie oznajmił na łamach ostatniego numeru "przenoszę się do Europejskiej filii" magazynu, która oczywiście nie istniała. Będąc już w Anglii, zanimował "Do not Adjust Your Set" w którym wystąpili członkowie grupy Python Eric Idle, Terry Jones i Michael Palin

Gilliam uczestniczył w Latającym Cyrku Monty Pythona od momentu jego powstania, początkowo wyłącznie jako animator (w napisach końcowych wymieniany był poza pozostałą piątką), lecz później jako stuprocentowy członek grupy. Jego animacje łączyły skecze w całość, oraz definiowały język wizualny grupy. Surrealistyczne aniamcje Gilliama miały chrakterystyczny, chwytliwy styl, miksujący jego własną twórczość, charakteryzującą się miękkim gradientem, oraz dziwnymi, okrągłymi kształtami, w otoczeniu ruchomych antycznych wycinananek fotografii, prawdopodobnie z ery wiktoriańskiej. Poza tworzeniem animacji, występował również w kilku skeczach, rzadko dostając główne role i godząc się na swój mniejszy udział grania w skeczach. Jednak ma na swoim koncie wystąpienia w takich rolach jak Cardinal Fang z Hiszpańskiej Inkwizycji i Krzycząca Królowa w narzucie i masce śpiewająca "Ding dong merrily on high". Często grał role których nikt nie chciał przyjąć (głownie z powodu mocnej charakteryzacji, lub konieczności noszenia niewygodnych kostiumów, takich jak powtarzający się rycerz w zbroi, który kończy skecz wchodzac i uderzając jednego z pozostałych postaci w głowę gumowym kurczakiem) i kilka małych ról w filmach takich jak Patsy w Świętym Graalu Monty Pythona (który wyreżyserował z Terrym Jones, gdzie Gilliam odpowiedzialny był za fotografię, a Jones nadzorował wystąpień aktorów) oraz więźniem w Żywocie Briana.

Wraz ze stopniowym zrywaniem z grupą Pythona pomiędzy Żywotem Briana w 1979 i Sensem Życia w 1982, Gilliam zaczął zajmować się reżyserią i pisaniem filmów, opierając to na swoim doświadczeniu wyniesionym z uczestnictwa przy kręceniu Świętego Graala. Gilliam myślał o swoich filmach jako o trylogiach, począwszy od Time Bandits w 1981 r. 1980 rok to czas kiedy powstały Trilogy of Imagination o "dziejach człowieka" w Time Bandits (1981), Brazil (1985), i The Adventures of Baron Munchausen (1988), napisane przez Gilliama. Wszystkie były o "szaleństwie naszego niezdarnie zarządzanego społeczeństwa i pragnieniu ucieczki, nie zważając na żadne przeciwności" (craziness of our awkwardly ordered society and the desire to escape it though whatever means possible). Wszystkie trzy filmy skupiają się na tych zmaganiach i próbach ucieczki dzięki wyobraźni; Time Bandits, oczami dziecka, Brazil, oczami trzydziestokilkuletniego i Munchausen, oczami starego człowieka. W latach 90., Gilliam wyreżyserował Trylogy of Americana, The Fisher King (1991), 12 Monkeys(1995), i Fear and Loathing in Las Vegas (1998), powstałe na bazie scenariusza innej osoby, odegrane na Północno Amerykańskiej ziemi, wciąż będące surrealistycznymi, jednak posiadającymi mniej fantastycznych wątków niż jego poprzednia trylogia.

Filmografia

Reżyseria
1968 – Storytime – animowany (krótkometrażowy)
1974 – The Miracle of Flight – animowany (krótkometrażowy)
1975 – Monty Python i Święty Graal Monty Python and the Holy Grail (współreżyseria z Terrym Jonesem)
1977 – Jabberwocky
1979 – Żywot Briana Life of Brian (reżyseria sekwencji specjalnych m.in. sekwencja z kosmitami czy scena z trzema królami)
1981 – Bandyci czasu Time Bandits
1983 – Sens życia według Monty Pythona Monty Python's The Meaning of Life (reżyseria sekwencji specjalnych m.in. The Crimson Permanent Assurance)
1985 – Brazil
1988 – Przygody barona Munchausena The Adventures of Baron Munchausen
1991 – Fisher King The Fisher King
1995 – 12 małp Twelve Monkeys
1999 – Las Vegas Parano Fear and Loathing in Las Vegas
2005 – Nieustraszeni bracia Grimm The Brothers Grimm
2005 – Kraina traw Tideland
2009 – Parnassus: Człowiek, który oszukał diabła The Imaginarium of Doctor Parnassus
2010 – The Man Who Killed Don Quixote

Scenariusz
Gilliam był współscenarzystą wszystkich filmów i programów Monty Pythona.

Był także autorem (lub współautorem) scenariuszy następujących filmów:

1977 – Jabberwocky
1981 – Bandyci czasu Time Bandits
1985 – Brazil
1988 – Przygody Barona Munchausena The Adventures of Baron Munchausen
1999 – Las Vegas Parano Fear and Loathing in Las Vegas
2005 – Kraina traw Tideland

Aktor
Gilliam wystąpił we wszystkich filmach i programach Monty Pythona.

Ponadto zagrał w następujących filmach:

1976 – Pleasure at Her Majesty's ...różne role
1977 – Jabberwocky ...jako Człowiek z kamieniem
1985 – Brazil ...jako Człowiek palący papierosy w Shang-ri La Towers (rola niekredytowana)
1985 – What is Brazil? ...jako on sam
1985 – Szpiedzy tacy jak my Spies Like Us ...jako Dr Imhaus
1988 – Przygody Barona Munchausena The Adventures of Baron Munchausen ...jako Irytujący śpiewak (rola niekredytowana)
2002 – Zagubiony w La Manchy Lost in La Mancha ...jako on sam

Animacje
Gilliam był autorem animowanych wstawek do następujących filmów i programów TV:
1967 – Prosimy nie regulować odbiorników Do Not Adjust Your Set – serial TV
1968 – Storytime – animowany (krótkomertażowy)
1968 – Mamy sposoby, by was rozśmieszyć We Have Ways of Making You Laugh – serial TV
1969 – 1974 – Latający cyrk Monty Pythona Monty Python's Flying Circus – serial TV
1970 – Krzyk Banshee Cry of the Banshee (animowana czołówka filmu)
1971 – Monty Python's Fliegender Zirkus (2 odcinki)
1971 – A teraz coś z zupełnie innej beczki And Now for Something Completely Different
1971 – The Marty Feldman Comedy Machine – serial TV
1974 – The Miracle of Flight – animowany (krótkomertażowy)
1975 – Monty Python i Święty Graal Monty Python and the Holy Grail
1979 – Żywot Briana Life of Brian (animowana czołówka filmu)
1983 – Sens życia według Monty Pythona Monty Python's The Meaning of Life
1989 – Skeczu z papugą nie będzie Parrot Sketch Not Included – film TV

.